DOBRY MÓWCA – 7 ZASAD
Współpraca między tłumaczami symultanicznymi a mówcami jest niesamowicie ważna. Jeśli prelegent chce, aby odbiorcy dobrze go zrozumieli, powinien wziąć pod uwagę zasady, którymi kierują się DOBRZY MÓWCY.
Kim jest dobry mówca? To ktoś, kto potrafi jasno i w atrakcyjny sposób przekazać swój komunikat, a jednocześnie współpracuje z tłumaczami, którzy odpowiedzialni są za adekwatny przekład tego komunikatu. W trakcie przygotowywania wystąpienia, a także w jego trakcie tacy prelegenci kierują się pewnymi zasadami, z których kilka zamieściłam poniżej. Reguły te są niezmiernie ważne w kontekście współpracy mówcy z tłumaczami.
DOBRY MÓWCA:
- Nie czyta swoich wystąpień, tylko je WYGŁASZA. Tekst czytany zawiera o wiele więcej informacji niż tekst mówiony, a poza tym wypowiadany jest z wyższą prędkością. Nawet najbardziej doświadczeni tłumacze nie są w stanie przełożyć więcej niż 170 słów na minutę (optymalne tempo przemówienia dla tłumaczenia symultanicznego to 120 słów na minutę). W tekście czytanym prędkość ta może przekraczać nawet 190 słów na minutę.
- KOŃCZY ZDANIA. Niedokończone zdania są bardzo trudne w tłumaczeniu, ponieważ nie można stwierdzić, co tak naprawdę mówca chce powiedzieć. Dobry mówca unika wielokrotnego rozpoczynania zdania, np. „A wczoraj chciałem… A wiedzą Państwo… Albo może zacznę inaczej…” i zawsze dokańcza rozpoczęta myśl.
- Nadaje swemu wystąpieniu JASNĄ STRUKTURĘ. Dzięki temu odbiorca, a także tłumacz nie ma trudności z śledzeniem toku myślenia prelegenta i w każdym momencie przemówienia, wie, co chciał on przekazać. Przejrzysta struktura wystąpienia to m.in. wskazywanie na związki przyczynowo-skutkowe, klarowne przedstawianie faktów oraz unikanie długich dygresji.
- Zapewnia tłumaczom MATERIAŁY, na których oparł swoją prezentację lub z których będzie korzystał w jej trakcie. Podczas wystąpień większość mówców korzysta z materiałów pomocniczych – konspektów, prezentacji w programie Power Point, krótkich filmów. Mówcy często przytaczają cytaty, stosują specyficzną dla swej branży terminologię, używają wielu skrótów. Uzyskując dostęp do takich materiałów, prezentacji, glosariuszy itp. odpowiednio wcześnie, tłumacze są w stanie zapewnić o wiele wyższą jakość przekładu. Dlatego współpraca mówcy i tłumaczy w tej kwestii jest szczególnie ważna.
- Mówi DO MIKROFONU. Zdarza się, że mówca w trakcie wystąpienia wchodząc w interakcję z widownią, odchodzi od mównicy, odwraca głowę, chcąc pokazać pewne elementy na wyświetlanym slajdzie lub, jeżeli korzysta z przenośnego mikrofonu, trzyma go zbyt nisko. W takich przypadkach tłumacze symultaniczni nie słyszą mówcy i nie są w stanie dokonać przekładu. Ważne jest więc to, aby w trakcie prezentacji, sesji pytań i odpowiedzi, czy też panelu dyskusyjnego prelegenci zwracali uwagę na ten techniczny szczegół swego wystąpienia.
- Zwraca uwagę na elementy specyficzne dla swojego języka i kultury, dostosowując pod tym względem wystąpienie do PROFILU AUDYTORIUM. Wielu mówców chętnie wplata w przemówienia elementy zawierające grę słów, często nieprzetłumaczalną na język obcy, opowiada żarty czy anegdoty osadzone w ich własnej kulturze, ale niekoniecznie zrozumiałe dla obcojęzycznego odbiorcy lub odwołuje się do wydarzeń z przeszłości swojego kraju, które dla zagranicznych słuchaczy wymagałyby obszerniejszego wyjaśnienia. Dobry mówca zwraca więc uwagę na aspekty kulturowe, socjologiczne oraz językowe swego wystąpienia, tak, aby jego komunikat został adekwatnie odebrany.
- Unika WYPEŁNIACZY, czyli „eeeeee”, „yyyyyyyy”, „mmmmm” itp. Te „dźwięki namysłu”, przez niektórych nazywane „jękami namysłu”, bardzo utrudniają tłumaczom pracę, a słuchaczom odbiór komunikatu.
Mówcy, którzy stosują się do powyższych zasad znacznie ułatwiają zadanie tłumaczom, dzięki czemu komunikacja między prelegentem a słuchaczami może przebiegać bez zakłóceń. Oby takich mówców przybywało!
